CZYRNA – ZAGŁĘBIE MLEKA

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Czyrna – najmniejsza wioska w gminie Krynica – Zdrój,

w województwie małopolskim, odległa 6 km od Mochnacki Wyżnej i 7 km od miejscowości Berest. Leży
w dolinie potoku Czyrnianka, będącego dopływem rzeki Biała, na wysokości
od 540 do 560 m n.p.m. Dawniej dzieliła się na Cyrną Niżną i Wyżną.

Nad leżącą w dolinie wsią od zachodu wznosi się Harniaków Wierch (644 m)
a od wschodu Banicka Góra (694 m). W północnej części piętrzy się Wierch (638 m),
a na południowym wschodzie góruje nad wsią Lackowa Góra (997 m).

Początki miejscowości sięgają roku 1569, kiedy to została lokowana na prawie wołoskim przez Szymona ze Śnietnicy, który otrzymał przywilej lokacyjny od biskupa Franciszka Krasińskiego oraz króla Zygmunta Augusta.  Lokowano ją na karczunku,
tj. surowym korzeniu. Jednocześnie z założeniem miejscowości uposażono także parafię greckokatolicką. Wieś zamieszkiwała ludność łemkowska i po kilka rodzin polskich
i żydowskich. Większość miejscowej ludności łemkowskiej, po zakończeniu II Wojny Światowej, w 1945 roku, wyjechała do byłego ZSRR. Sporo też Łemków zostało wysiedlonych podczas Akcji Wisła, w 1947 roku, na Ziemie Zachodnie. Część rodzin łemkowskich powróciła na swoje ziemie po 1957 roku. Pozostałe po nich zabudowania zostały osiedlone przez ludność napływową z okolic zakopanego oraz Limanowej i Męciny. Obecnie mieszka w Czyrnej 5 rodzin czysto łemkowskich oraz 7 rodzin mieszanych, polsko – łemkowskich. Do dzisiaj zachowały się tradycje łemkowskie w tych rodzinach, np. Wigilia
(6 stycznia) oraz święcenie pokarmów.

W tej maleńkiej miejscowości mieszka około 280 osób, utrzymujących się głownie
z pracy w gospodarstwie rolnym, hodowli bydła i produkcji mleka. Wioska liczy 48 zabudowań mieszkalno – gospodarczych. Obecnie pogłowie bydła w wiosce wynosi około 350 krów dojnych i jałowizny.

Życie codzienne mieszkańców skupione jest wokół parafii oraz szkoły.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Parafia pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny.

 

Jak już wspomnieliśmy, pierwsze wzmianki o lokacji parafii greckokatolickiej pojawiają się już w 1569 roku. Była to cerkiew pod wezwaniem Św. Paraskewy. W 1961 roku biskup krakowski Jakub Zadzik włączył parafię do Brunar. Wkrótce jednak cerkiew spłonęła, a na jej miejscu wybudowano nową, istniejącą do dziś cerkiew – w 1893 roku, która obecnie spełnia rolę Kościoła Rzymskokatolickiego. W budowie cerkwi uczestniczyła cała wieś pod przewodnictwem parocha Antoniego Konstantynowicza. Zbudowana została według projektu austriackiego architekta Delavo, z pochodzenia Francuza, o czym informuje tablica pamiątkowa wewnątrz cerkwi. W 1933 roku była ona odnawiana i przebudowana,
a w 1951 roku biskup tarnowski, Jan Stepa erygował w Czyrnej parafię rzymskokatolicką.

Jest to cerkiew drewniana, wzniesiona w konstrukcji zrębowej, z wieżą o konstrukcji słupowo – ramowej. Wieża o ścianach lekko pochyłych z nadwieszoną izbicą, nakryta jest hełmem baniastym z latarnią. Hełmy nad nawą i wieżą zwieńczone są żelaznymi krzyżami.
W zachodnią część wydłużonego babińca wbudowane są słupy. Posiada pseudoizbicę oraz gzyms zegarowy bez zegarów. Ściany świątyni oszalowane są pionowymi deskami, a dach kalenicowy pokryty jest gładką ocynkowaną blachą, z półkolistymi wycięciami nad nawą. Nad środkową i wschodnią częścią dachu znajdują się wieżyczki z pozornymi latarniami.  Wnętrze cerkwi nakryte jest pozornym sklepieniem kolebkowym.

Konstrukcja budowli jest trójdzielna:

• wydłużone prezbiterium, zamknięte trójbocznie,

• szeroka nawa, sprawiająca wrażenie transeptu,

• prostokątny babiniec.

Nawa  i wschodnia część babińca optycznie sprawiają wrażenie jakby były tej samej wysokości co prezbiterium. Przy prezbiterium od północnej strony znajduje się zakrystia.

W bocznych ścianach nawy widnieją duże, potrójne okna, nad którymi są ozdobne, zadaszone półkola z okrągłymi okienkami, nawiązujące do gzymsu zegarowego na wieży.
Wnętrze świątyni jest typowe dla cerkwi łemkowskich. Centralnym punktem jest Ikonostas

z początku XX wieku, wykonany prawdopodobnie podczas remontu cerkwi, około 1933 roku, który dzieli prezbiterium na dwie części. Za nim znajduje się ołtarzyk z obrazem Niepokalanego serca Najświętszej Marii Panny. W nawie bocznej po lewej stronie jest mały ołtarzyk boczny , wykonany w stylu barokowym, z obrazem „Złożenia do Grobu”, z II połowy XVII wieku. Obok niego, na ścianie wisi ikona Opieki Bogurodzicy z  początku XVIII wieku. Na jej ramie, w górnej części obrazu przymocowana jest korona, jedna
z dwóch, które były przytrzymywane nad głowami nowożeńców podczas uroczystości zaślubin w obrządku prawosławnym. Po prawej stronie znajduje się również maleńki ołtarzy
z obrazem przedstawiającym Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny. Przed nim ,
na ołtarzu stoi obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Najstarsza ikona – XVII wieczna – przedstawia „Ostatnią Wieczerzę”. Obraz umieszczony jest w owalnej ramie
i przechowywany w zakrystii.

Obok Kościoła wznosi się wolnostojąca, kamienna dzwonnica parawanowa
z przełomu XIX i XX wieku. Swoim kształtem przypomina potrójną arkadę, na której wiszą trzy dzwony: jeden dzwon z 1922 roku, dwa pozostałe noszą nazwy: Maryja i Józef, i zostały wykonane w 1081 roku w „Odlewni Dzwonów Felczyńskich” w Przemyślu.

Około 200 metrów od świątyni położony jest dawny cmentarz łemkowski, na którym zachowało się kilka kamiennych nagrobków. Przy cerkwi, po przeciwnej stronie drogi znajduje się plebania i zabytkowy, XIX – wieczny Spichlerz.

Przy parafii działa chór parafialny, schola dziecięco – mlodzieżowa, Caritas, Akcja katolicka oraz Służba Liturgiczna Ołtarza.

 

Obecnie proboszczem jest ks. Adam Basista, pochodzący z Gorlic, a do Czyrnej przyszedł
z parafii Tropie. Jego poprzednicy to:

Ks. Bogdan Wiszyński,

Ks. Tadeusz Mróż,

Ks. Henryk Bielak,

Ks. Józef Baczyński.

Ks. Władysław Bawiński,

Ks. Mieczysław Czekaj,

Ks. Panek

Msze święte w kościele odbywają się w każdą niedzielę o godz. 800 i 1100,a w dni powszednie o godz. 1700.

Parafia obejmuje dwa kościoły w Czyrnej i Piorunce.

 

 

W roku 2007 przy szkole został wybudowany Dom Polsko - Słowacki, w ramach porozumienia i programu InterReg. Wartość całej inwestycji prowadzonej przez Urząd Miejski w Krynicy zdroju, przy wsparciu ze środków Unijnych to 607 315,18 zł brutto.
Jest to budynek o funkcji kulturalnej, socjalno – administracyjnej, połączony funkcjonalnie
z budynkiem szkoły. Posiada zapewniony dostęp dla osób niepełnosprawnych. Jest miejscem wielu spotkań na szczeblu międzynarodowym jak i lokalnym. Dwa razy w roku odbywają się tutaj Spotkania Pokoleniowe z Tradycją Wielkanocna i Bożonarodzeniową, podczas których seniorki z okolicznych miejscowości przekazują młodemu pokoleniu dawne tradycyjne sposoby wykonywania ozdób i potraw świątecznych. Sala konferencyjna jest miejscem wystawienniczym dla prac Krynickiego Towarzystwa Fotograficznego. Budynek spełnia ogromną rolę dla mieszkańców Czyrnej jest miejscem spotkań organizowanych
z różnorodnych okazji: Dzień Babci i Dziadka, Dzień Matki i Ojca, Spotkania Opłatkowe, Wakacje z Biblioteką, Zabawy Karnawałowe z udziałem dzieci polskich i słowackich.

 

Przy Stowarzyszeniu działa Koło Gospodyń Wiejskich, które ma do dyspozycji bogato wyposażoną kuchnię w budynku Domu Polsko – Słowackiego. Prezesem Koła jest Pani
Anna Tyc.

NASZE PRODUKTY REGIONALNE TO:

1. Kasza z grzybami. – Anna Tyc

2. Smalec wiejski. – Zofia Dudczak

3. Drożdżówka z serem i kruszonką. – Lucyna Trojanowicz

Ponadto członkinie Koła wykonują różnorodne ozdoby związane ze świętami i różnymi uroczystościami: jajka i bombki z wstążek, choinki z różnych materiałów, kwiat z krepiny i bibuły, ozdoby metodą Decoupage, itp.

 

Kolejną organizacją prężnie działającą na terenie miejscowości jest Ochotnicza Straż Pożarna, która obecnie skupia 25 członków, w tym dwie kobiety. Zarząd OSP to:

• Robert Szlachcic – Prezes

• Rafał Filus – Zastępca Prezesa

• Stefan Krynicki – Naczelnik

• Maria Kopieć – Skarbnik

• Urszula Leśnik – Sekretarz

 

Jednostka powstała w 1949 roku i działa bardzo aktywnie. Druhowie licznie uczestniczą w uroczystościach parafialnych: warta przy Grobie Pańskim, Odpust Parafialny, ostatnia posługa przy zmarłych. Bardzo dobrze rozwija się współprac jednostki z miejscową szkołą. Strażacy czynnie włączają się w organizację uroczystości szkolnych, takich jak Dzień Dziecka czy Opłatek. Z tej małej jednostki wywodzi się kapelan gminny ZOSP RP,
ks. Bogdan Wiszyński, który tę funkcję pełnił w latach 2003 – 2006.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Miejscowość jest terenem czystym i malowniczo położonym, oddalonym od zgiełku miejskiego. Jest tutaj wiele ciekawych miejsc oraz unikatowych przedmiotów i sprzętu, jaki
w dawnych czasach, a niejednokrotnie i do dziś, używany jest do prac w gospodarstwach rolnych, m. in. żarna, młynek do zboża, pług konny, kolca, młynki do kawy, brony włóki, drewniane widły, grabie, i in. W wiosce znajduje się 12 kapliczek i krzyży przydrożnych, pochodzenia łemkowskiego, o które dbają mieszkańcy poszczególnych posesji.

 

Serdecznie zapraszamy do Czyrnej, gdzie czuje się klimat dawnych czasów, życzliwość
i gościnność mieszkańców.